در جایی که زمین زیر لایه‌هایی از برف و یخ مدفون است و نفس از دهان بیرون می‌آید چون مه غلیظی در دل سکوت، خانه‌هایی شکل گرفته‌اند که نه از چوب‌اند و نه از آجر، بلکه از همان چیزی ساخته شده‌اند که طبیعت بی‌هیچ چشم‌داشتی به انسان بخشیده: یخ.
اینجا در شمالی‌ترین مناطق روسیه، در جایی میان سکوت سیبری، در قلمرو مردم بومی چون یاکوت‌ها، چوکت‌ها و ننتس‌ها، ایگلوها یا خانه‌های یخی، نه فقط پناهگاه بلکه بازمانده‌ی یک شیوه زیستن‌اند؛ نوعی سازگاری شاعرانه با طبیعت بی‌رحم، و هم‌زمان نمادی از ابتکار و زیبایی در بطن برف.
ایگلو چیست؟
ایگلو (Igloo)، واژه‌ای برگرفته از زبان اسکیموهاست به معنی "خانه". اگرچه ایگلوها بیشتر با مردم اینویت (اسکیموهای کانادا و گرینلند) شناخته می‌شوند، اما در روسیه نیز در بخش‌هایی از شمال، از جمله سیبری، یامال، سرزمین کراسنویارسک و ناحیه قطب شمال، خانه‌های مشابهی وجود دارد که با یخ و برف ساخته می‌شوند. در روسیه، این خانه‌ها گاه ایگلو، گاه با نام‌های محلی دیگر شناخته می‌شوند.
در اصل، ایگلوها خانه‌هایی موقت یا دائمی هستند که با برف فشرده و قوس‌دار ساخته می‌شوند. معماری هوشمندانه آن‌ها، اجازه می‌دهد تا با حداقل انرژی، حداکثر گرما حفظ شود. وقتی بیرون دمای هوا به منفی ۴۰ می‌رسد، داخل ایگلو می‌تواند حدود صفر یا بالاتر باشد — کافی‌ست یک چراغ نفتی روشن شود یا حتی گرمای بدن افراد حاضر در فضای بسته جریان پیدا کند.
ایگلوهای روسیه؛ معماری در دل برف
در بخش‌هایی از شمال روسیه، خصوصاً در قلمرو مردم بومی، ساخت ایگلو نه یک تفریح، بلکه بخشی از بقا و حتی فرهنگ است. مردم این مناطق یاد گرفته‌اند که چگونه در سرمایی که ماشین‌ها از حرکت بازمی‌مانند، خانه بسازند، بخوابند، آشپزی کنند، و حتی آیین‌های بومی برگزار نمایند.
ساختار ایگلوهای روسی اغلب کمی متفاوت از نوع کانادایی‌ست. گاهی به جای قالب‌های برف، از تکه‌های یخ شفاف استفاده می‌شود. در برخی مناطق، سقف‌ها صاف‌تر هستند یا ورودی‌ها با چوب تقویت می‌شوند. گاهی از پوست حیوانات برای پوشاندن درگاه‌ها استفاده می‌شود تا باد سرد داخل نشود.
ایگلوهای سنتی روسی معمولاً به دو بخش تقسیم می‌شوند: فضای ورودی که کمی پایین‌تر است (برای جلوگیری از ورود هوای سرد) و فضای خواب و زندگی که در ارتفاع بالاتر ساخته می‌شود.
ایگلوها در زندگی بومیان روسیه
برای مردم بومی مناطق شمالی روسیه، ایگلو یک سرپناه فوری نیست؛ بخشی از چرخه‌ی زندگی است. بسیاری از اقوام مانند ننتس‌ها و چوکت‌ها، در طول زمستان برای شکار و کوچ به مناطق دورافتاده، از این سازه‌های ساده اما مؤثر استفاده می‌کنند.
در جشن‌های محلی، گاهی ایگلوها به شکل نمادین ساخته می‌شوند؛ آراسته با رنگ‌های محلی، با شمع و پارچه‌های سنتی. داخلشان می‌توان صدای نغمه‌های کهن، پوست طبل‌های دست‌ساز و رایحه‌ی خوراک‌های محلی را استشمام کرد.
ایگلو به عنوان جاذبه گردشگری در روسیه
در سال‌های اخیر، با افزایش علاقه جهانی به تجربه‌های متفاوت، ایگلوهای روسی تبدیل به جاذبه‌هایی خاص برای توریست‌ها شده‌اند. برخی مناطق، کمپ‌های زمستانی با ایگلوهای شیشه‌ای یا برفی ساخته‌اند؛ جایی که می‌توان شب را زیر آسمان پرستاره قطبی گذراند و شفق شمالی را از درون خانه‌ای یخی تماشا کرد.
معروف‌ترین اقامتگاه‌های ایگلو در روسیه:
شمال یاکوتیا و تیکسی: منطقه‌ای کم‌جمعیت با سرمای مطلق که گردشگران ماجراجو برای تجربه شب در ایگلوهای واقعی به آن سفر می‌کنند.
کمپ‌های ایگلو در نزدیکی مورمانسک: با طراحی مدرن، گاه ایگلوهایی از یخ و گاه گنبدهای شیشه‌ای با گرمایش داخلی، امکان اقامت لوکس را فراهم می‌کنند.
جشنواره‌های یخی در یامال و کراسنویارسک: شامل ساخت ایگلوهای نمادین با نورپردازی، برنامه‌های فرهنگی و تجربه شب‌مانی در دل برف.
ایگلو و فلسفه‌ی سکونت در دل طبیعت
شاید ایگلو در ظاهر فقط یک سازه باشد، اما در باطن نمایانگر روحیه‌ی انسانی است که در دل سخت‌ترین شرایط، زیباترین پاسخ را به طبیعت می‌دهد.
ایگلو یعنی "پذیرفتن" طبیعت به جای جنگیدن با آن. یعنی ساختن خانه از چیزی که بسیاری آن را مانع یا دشمن می‌دانند: یخ.
در واقع، ایگلو ترکیبی است از علم ساده، هنر بومی و روحیه‌ی انطباق.
افسانه‌ها و فرهنگ ایگلو در روسیه
در برخی افسانه‌های شمال روسیه، ایگلو نماد پناه و آغاز دوباره است. گفته می‌شود در شب‌های تار قطبی، ایگلوها خانه‌هایی هستند که انسان را از دیوان یخ‌زده‌ی شب حفظ می‌کنند. در داستان‌های بومی، کودکان گم‌شده با یافتن ایگلو نجات می‌یابند، و عاشقان در میان نور شمع در دل خانه‌های یخی پیمان می‌بندند.
ایگلو، در زبان استعاری مردم سیبری، گاهی نماد "قلب بسته اما گرم" هم هست.
چالش‌های زندگی ایگلویی
البته زندگی در ایگلو آسان نیست. سرمای شبانه، سکوت عمیق، نبود نور طبیعی، و تهدید حیوانات وحشی از جمله چالش‌های اقامت در این خانه‌هاست. اما در عوض، چیزی به انسان می‌دهد که در شهرهای مدرن گم شده: ارتباط کامل با طبیعت، با خود، و با سادگی بنیادین زندگی.
ایگلو امروز؛ میراثی زنده
با تغییرات اقلیمی و زندگی مدرن، ایگلوها در حال از دست دادن جایگاه اصلی‌شان هستند. اما خوشبختانه، هنوز مردمی هستند که این هنر را حفظ کرده‌اند؛ با دست‌هایشان قالب برف را می‌برند، آن را با قوس خاصی روی هم می‌چینند، و در نهایت از دل یخ، گرما خلق می‌کنند.
شاید ایگلو برای برخی فقط جاذبه‌ای توریستی باشد. اما برای مردمان شمال روسیه، هنوز پناهگاهی‌ست از جنس گذشته، از جنس طبیعت، از جنس ماندگاری در جهانی گذرا.
جمع‌بندی:
ایگلوها چیزی فراتر از یک پناهگاه‌اند؛ آن‌ها بیانیه‌ای شاعرانه از بقا، سازگاری و زیبایی در یکی از خشن‌ترین اقلیم‌های زمین‌اند.
در روزگاری که همه چیز به سرعت و راحتی وابسته شده، ایگلوهای روسیه یادمان می‌دهند که گرما گاهی نه از بخاری و تکنولوژی، بلکه از فهم عمیق طبیعت و هنر انسان در ساده‌ترین اشکال زندگی می‌آید.
برای اطلاعات بیشتر درباره اقامت در این ایگلو ها با آژانس مسافرتی سیرجهان اسفندیاری در تماس باشید .
